Corruptie: Voortwoekerende mechanisme
Kun je corruptie zien gebeuren?
Eind 2013 veroordeelt de Nederlandse rechter een gedeputeerde van de provincie tot 3 jaar cel wegens ambtelijke corruptie, witwassen en valsheid in geschrifte. ‘Gepassioneerd’ en ‘onschuldig’ noemt de veroordeelde zichzelf. De uitspraak van de rechter is een ‘gerechtelijke dwaling’. Bestuurders in veel landen die voor misbruik van bevoegdheden en corruptie zijn veroordeeld, geven vergelijkbaar commentaar. De rechter rekent het de politicus echter zwaar aan dat hij het vertrouwen in een integere overheid had beschaamd en zijn gedrag niet laakbaar vond. Ook in een recente zaak tegen een wethouder claimt deze bestuurder ‘onschuldig’ te zijn.
Sterke persoonlijkheid. Risico op corruptie
In beide zaken is sprake van sterke en gemotiveerde persoonlijkheden. Ambtenaren vertellen dat hun bestuurders gesprekken voerden met ondernemers. Onder vier ogen, zonder een ambtenaar erbij. Ook namen zij besluiten zonder hun ambtenaren daarin te kennen. Tegenspraak blijkt niet mogelijk. Kritiek wordt afgehouden of gewoon niet beantwoord. ‘Ik ben politiek verantwoordelijk, dus jij doet wat ik zeg’, is het credo. Frustratie bij oplettende ambtenaren, weglekkende motivatie en roddelgesprekken bij de koffieautomaat zijn het gevolg. Als later de rechter de politicus veroordeelt, is de financiële schade voor de gemeenschap groot en vaak niet op de schuldige te verhalen.
Zien is weten en handelen
Hoe deze verloedering in zijn werk gaat, toont de recente Spaanse documentaire ‘Corruptie, een woekerend organisme’. Ambtenaren geven concrete voorbeelden van bestuurders en managers die kritiek als niet ter zake afdoen. Zij schofferen hun ambtenaren en brengen de overheid in diskrediet. Het zelfreinigend vermogen stelt niets voor. Om dan voor de rechter de vermoorde onschuld te spelen, geeft aan dat democratie zonder onafhankelijke en kritische tegenspraak hapert.
Trailer ‘Corrupción, el organismo nocivo’ op www.corrupcionorganismonocivo.com.
Ondertiteling Engels volgt later.
Henk Bruning
