Geef democratische lente beschutting

Werd 15 jaar geleden schamper gesproken over goed bestuur en integriteit, anno 2019 is sprake van een voorzichtige doorbraak. Corruptie en misbruik van macht lijken een zaak van oude mannen en hun paladijnen. Met name de jonge generaties accepteren niet meer de terugkerende corruptieschandalen. Het meest krachtige symbool is de 22-jarige studente Alaa Salah uit Soedan in haar lange witte gewaad. Dezelfde bruidskleding die de moeders en grootmoeders droegen tijdens eerdere protesten tegen de dictatuur in de jaren ’70. Het vreedzaam wegsturen van de oude Bouteflika als president van Algerije, de verkiezing van de 45-jarige Zuzana Caputova als president van Slowakije – een beleefd, rustig persoon, vrij van agressie, kalm en zonder verdachtmakingen en beschuldigingen – en de terugkerende demonstraties tegen autoritaire en nationalistische regimes in de Balkan landen, Polen, Hongarije en Roemenië zijn hoopgevende signalen. Ook de bevolking van Ukraine stemde voor een drastische machtswisseling en verruilde een oligarch voor een acteur. In Turkije zet de nieuwe burgemeester van Istanbul, Ekrem Imamoglu, in op een verkiezingskoers gebaseerd op liefde, vriendschap, glimlach, vrede en kinderen. Wel iets anders dan de oorlogstaal van president Erdogan, en vele andere machthebbers ‘in het nauw’, die reppen van bedreigingen, complotten en vijanden. Hoopgevend is dat de vernieuwing van binnenuit komt en authentiek is. Het geeft aan dat wij met onze Westerse ondersteuning bescheiden moeten zijn. Geen grootschalige programma’s met teveel geld en te ambitieuze doelstellingen, maar maatwerk en op verzoek. De ontkieming van de lente in veel landen heeft tijd en rust nodig om te wortelen en te groeien. 7 mijlslaarzen van rijke donoren en Westerse experts zijn gevaarlijk en riskant.

Beschutting geven

Wat we als Europa en Westerse landen wel kunnen doen, is de nog grote macht en invloed van de oligarchen en dictators verkleinen. Hen isoleren, hun banktegoeden weigeren of bevriezen en mensen met misdaden op hun geweten de toegang tot onze landen ontzeggen. Dat kan op basis van de gedeelde en imponerende Europese waarden: eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid en de rechtsstaat. Formele termen voor beleefd, vriendschap, vrij van agressie en vrede. Voor donor- en trainingsinstituten is het zaak de strategie te herijken naar de vraag: hoe kunnen we op een duurzame wijze de nieuwe bewegingen ondersteunen? Niet alleen in de landen zelf, maar ook in de lobby naar onze regeringen, Europese instituties en het monitoren van private bedrijven met hun zakenrelaties. De lente kan dan groeien naar een echte zomer.

Henk Bruning