Burgerlijke gehoorzaamheid
Onlangs spraken Pauw/Jinek over de desastreuze gevolgen van de aardbevingen in het epicentrum van Loppersum. In de uitzending zagen we bewoners tot tranen toe gefrustreerd over het bestuur van de overheid. Freek de Jonge riep de burgemeester Hans Engels op tot burgerlijke ongehoorzaamheid. Wettelijk kan burgemeester Engels dat niet doen. We zagen een wanhopige burgervader vanwege de tegenwerking van het ministerie. Ondanks zijn nieuwjaarstoespraak waarin hij minister Wiebes (VVD) van Economische Zaken en Klimaat oproept om “dit jaar ‘écht de eindverantwoordelijkheid’ te nemen in het gasdossier” delft Engels steeds weer het onderspit. De casus is interessant vanuit de principes van goed bestuur. Burgemeesters hebben een zorgplicht. Wanneer een burger zichzelf of een ander schade aandoet, kan de burgemeester besluiten tot gedwongen opname om de veiligheid te garanderen. Burgemeester Hans Beenakker van Tiel verbreedt die bevoegdheid in het VNG magazine van maart onder de titel “Geluk voor de gemeenschap”: “Gemeenten hebben een rol in het sturen op het geluk van hun inwoners. De inwoner staat centraal en niet langer het vakgebied van een ambtenaar (lees ministerie)”. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) ondersteunt deze visie. “Samen leven en wonen, met een slagvaardig bestuur, duidelijk voor de mensen”. BZK draagt eraan bij dat burgers kunnen wonen in betaalbare, veilige en energiezuinige woningen in een buurt waar iedereen meetelt en meedoet en het prettig leven is”. De missie van het ministerie van Economische Zaken (Wiebes) – “EZ staat voor een duurzaam en ondernemend Nederland” – is afstandelijk. De missie bevestigt de praktijk in de Groningse aardbevingsramp dat EZ aan de getroffen burgers niets te bieden heeft. Het ministerie vergroot alleen maar bureaucratie en leed. Wel heef minister Wiebes terecht de partijdige NAM uit het slagveld gehaald. Ook zegde hij op 5 oktober 2018 ruim € 1,5 miljard toe. Omdat EZ geen missie heeft voor het lokaal bestuur kan EZ dat budget beter per direct overhevelen naar het verantwoordelijke BZK, provincie en de getroffen gemeenten zoals Loppersum.
Pak als burgemeester de regie
Burgemeester Engels kan met de toezegging kordaat optreden naar zijn wanhopige burgers. Zij verkeren in direct levensgevaar en zijn psychisch ten einde raad. Zij verdienen de zorg van de burgervader. Kortom, burgemeester, stuur de lokale aannemers naar de ingestorte huizen en repareer deze onmiddellijk. De rekening kan naar BZK die zo haar missie kan waarmaken. Nood breekt wet! Mocht BZK tegenstribbelen, ook hier geldt een cultuuromslag, dan kan de provincie vanuit solidariteit garant staan. Zij heeft een reserve van ruim € 700 miljoen. Snelheid van handelen hoeft dus geen probleem te zijn. De burger staat voorop. Burgemeester Engels wil niet burgerlijk ongehoorzaam zijn. Door zijn grondwettelijke verantwoordelijkheid op te pakken en de schade direct op te lossen en zo de getroffen burgers te ondersteunen, is hij juist gehoorzaam aan de burgers. De regie pakken is de primaire taak van een burgemeester. Daarmee volgt hij Freek de Jonge. Vertrouwen wekken is de verbinding tussen geweten en doen. Dat is goed bestuur!
Henk Bruning
