Bijvoorbeeld Roemenië

Tussen al het nieuws over het Amerikaanse populisme en het nepnieuws dat voor verwarring zorgt, zijn de berichten uit Roemenië hoopgevend. De grote demonstraties in Boekarest om corruptie serieus te blijven vervolgen, hebben succes gekregen. Binnen de regering rommelt het en de willekeurige maatregel om corruptie tot € 44.000 niet te vervolgen is van tafel. De woede van de bevolking is mede te danken aan het werk van de anticorruptie autoriteit DNA. De autoriteit is gevreesd omdat haar aanklagers in de afgelopen twee jaar al 2450 mensen uit de politiek, ambtenarij en het bedrijfsleven heeft vervolgd. 90% loopt uit in een veroordeling.

Hard en gedisciplineerd werken is belangrijk voor duurzame resultaten. Corruptie hangt samen met populariteit en vergoelijken. Zo werd een burgemeester in een Roemeens stadje die vanuit de cel campagne voerde, met gemak herkozen. ‘Ach’, zegt een 58-jarige burger, ‘in zijn plaats had ik misschien ook mijn vinger in de honingpot gedoopt’. De mensen houden onvoorwaardelijk van de burgemeester omdat hij de stad schoon houdt en de stad bekend heeft gemaakt. Dat hij waarschijnlijk de stad heeft opgezadeld met een miljoenenschuld, is minder bekend.

De burgemeester bereidt zich intussen voor op zijn proces. Hij vertrouwt het systeem niet meer en wil weg uit Roemenië.

Roemenië heeft vanaf 1989 baat gehad bij de ondersteuning door de EU bij het op opbouwen van de rechtstaat. De EU hield toezicht en dreigde met sancties als delegaties naar Brussel gingen en aandrongen op ingrijpen. De betogers in 1989 wilden een ander land namelijk een rechtstaat.

Populisme betekent corruptie

Het voorbeeld Roemenië leert dat naast doorzetten ook een goede organisatie nodig is en sterke leiders van anticorruptie bureaus. Tegelijkertijd houdt betrokkenheid vanuit de samenleving de druk op de ketel. Roemenië laat zien dat samenwerking met de EU met haar principes van de rechtstaat helpt om de macht van willekeur van een regering te breken. Onwetendheid onder burgers speelt corrupte mensen in de kaart. Bewustwording, informatie en ontmoeting maakt burgers betrokken en laat zien dat ook zonder te stelen, burgemeesters iets kunt doen voor de gemeenschap.

Net als deze burgemeester zeggen populisten in naam van de bevolking te spreken. Ze delen cadeautjes uit om stemmen te winnen. Dat is geen ideologie maar een bewuste strategie. Transparency international heeft deze misleiding onderzocht en ontkracht: corruptie neemt vooral toe onder populistisch bewind. De Roemeense burgers hebben dit goed in de gaten.

Henk Bruning