Luister naar mensen die het niet met je eens zijn
Is het werk dat je doet geen druppel op de gloeiende plaat? Vroeg een vriend mij na de trainingen integriteit en goed bestuur aan Palestijnse ambtenaren in Ramallah. De vraag blijft spannend. Technische assistentie vanuit Nederland en Europa kost veel geld. Het zijn altijd kortstondige interventies. De omstandigheden in Nederland en een land als Palestina liggen mijlenver uit elkaar. Wat kunnen Palestijnen van mij leren? Toch wel veel. In de evaluaties noemen de deelnemers integriteit een nieuw en belangrijk thema. Eerlijkheid, openheid, rechtvaardigheid en moed zijn hun morele waarden. Richtinggevend in hun handelen. Ook de benoemde dilemma’s lijken veel op die in andere landen en Nederland. Spreek je een collega wel of niet aan? Vraag je je manager op te treden tegen een verkeerde beslissing? Voer je een opdracht uit die tegen jouw waarden indruist? Meld je een verdachte transactie wel of niet?
Dat is het mooie van goed bestuur en integriteit. In welk land ik ook werk, we spreken dezelfde taal van waarden en dilemma’s. Integriteit laat zich zien in ons handelen. Kunnen we dat wel of niet verantwoorden en uitleggen? Natuurlijk zijn de omstandigheden in Palestina en vele andere landen zwaar. De weerstand van de machthebbers is beklemmend. Toch, zoals een deelnemer zei, we wachten tot de ‘oude mannen’ niet meer kunnen. Dan komt onze kans. Zo was het ook in Nederland toen we met integriteit in de jaren ’90 begonnen. Hoon en onbegrip over die softe aanpak met waarden en normen was ons deel. Integriteit staat nu gewoon op de agenda. Mensen die fouten maken, komen voor de rechter.
Op de blaren zitten
De gloeiende plaat is een mooie metafoor. Sinds enkele jaren zijn corruptie en slecht bestuur ‘hot’ nieuws. Zeer bedreigend voor de machthebbers die altijd hun zaken in het geheim regelen. De Panama papers zijn een voorbeeld. De Braziliaanse regering moest vanwege het Petrobas schandaal en de protesten in de samenleving weg en de nu zelfbenoemde regering kampt ook al met aftredende ministers door corruptie. In Spanje komt de regerende politieke partij steeds meer in het nauw door gerechtelijke uitspraken in een reeks van corruptiezaken. Dat komt slecht uit voor de verkiezingen in juni. De lijst is enorm lang. Ontkomen wordt moeilijker. Dus wie zitten er met blaren op de gloeiende plaat?
Op de anti-corruptietop in mei in London verklaarde directeur IMF Lagarde: “Ik wil dat transparantie en integriteit een systematisch onderdeel zijn van het toezicht wat IMF houdt op landen”. Dat is mooi gezegd. Maar als in die landen geen opgeleide ambtenaren werken die op hun wijze integriteit implementeren in hun organisatie, dan staat ook het IMF machteloos.
Het vergroten van al die eilandjes van integriteit is deel van mijn werk. Palestina hoort daar nu ook bij. En dat stemt tot tevredenheid, zo vertelde ik mijn vriend.
Henk Bruning
