Nederland neemt afscheid van goed bestuur
Wie het debat over de dividend belasting heeft gevolgd, is een illusie armer door de wijze waarop regering en tweede Kamerleden hun integriteit te grabbel gooien. Wazige verhalen over herinneringen duiden op een hoge mate van politieke dementie. Zijn deze lieden nog wel geschikt voor het hoogste publieke ambt? Het gedrag van de premier, zijn minister en kamerleden van de coalitie staat in schril contrast met de Code Goed Openbaar Bestuur. De code wil de professionaliteit en de betrouwbaarheid van de overheid versterken en laat haar bestuurders en haar ambtenaren het goede voorbeeld geven. Daarbij hoort een ruimhartige verantwoording over de resultaten. Achter de schermen is meer aan de hand. Als ex-werknemer van Unilever laadt de premier de schijn van belangenverstrengeling op zich. Hij lijkt meer loyaal aan de bankrekening van Unilver dan aan ’s lands schatkist? Minister Wiebes misbruikte zijn positie als voormalig staatssecretaris van Financiën wel heel opzichtig. Hij liet ambtenaren van Economische Zaken formatiememo’s schrijven en bestempelde die als partijdocument die formeel geen rol spelen in de formatie. De notitie van zijn ambtenaren van Financiën liet hij maar achterwege. Dat duidt op manipulatie. Belangenverstrengeling van overheid en bedrijfsleven blijkt steeds vaker voor te komen. Vergelijk de chaos in de regie over de aardgaswinning en aardbevingen. Ambtenaren van EZ werkten onlangs samen met collega’s van Schiphol aan verantwoordingsdocumenten die diezelfde ambtenaren juist moeten controleren. Ook de aanpak van Lelystad Airport heeft de betrouwbaarheid van de overheid ernstig geschaad. Op 17 mei 2017 constateerde de president van de Algemene Rekenkamer in de Tweede Kamer al: De gordijnen van de regering zijn vaak gesloten.
Tweede Kamer: zet u schrap
Als controlerend orgaan van goed bestuur en integriteit is de Tweede Kamer nu aan zet. Op initiatief van de voorzitter toetst de Kamer of het debat over de herinneringen voldoet aan de Code Goed Bestuur en bijbehorende ruimhartige verantwoording. Nu de regering faalt in de uitlegbaarheid van haar besluit zet de Tweede Kamer het onderwerp afschaffing dividendbelasting opnieuw op de agenda. Grofweg liggen er twee ambtelijke adviezen. Het ‘voor’ van Economische Zaken en het ‘tegen’ van Financiën. De taak van de Kamer is het algemeen belang te dienen – zoals de belastingmoraal en het begrip in de samenleving – en dit af te wegen tegen het belang van enkele multinationals. Nevendoel is de beslissing helder aan de burgers uit te leggen. Met deze debatten kunnen de Kamerleden laten zien dat ook zij zich rot zijn geschrokken van de recente wanvertoning en goed bestuur en integriteit weer voorop stellen. Dat is ook een prima signaal naar hun collega-raadsleden van gemeenten die serieus aan nieuwe colleges werken. Op de Verantwoordingsdag van de Tweede Kamer op 16 mei a.s. kan de president van de Algemene Rekenkamer een constructieve reflectie geven op hoe de overheid de gordijnen naar goed bestuur en integriteit weer kan openen. Transparantie en verantwoording voor beslissingen vormen de kern van een gezonde democratie. Je dat herinneren, hoeft voor een politicus niet moeilijk te zijn.
Henk Bruning