Dip in integriteit

Ik ben een optimistisch persoon. Het recente nieuws over de fraude door het Duitse bedrijf Volkswagen brengt mij van mijn stuk. Een prachtig winstgevend bedrijf belazert de samenleving en haar klanten en brengt zelfs een land als Duitsland in diskrediet. En waarom? Omdat de Raad van Bestuur meer auto’s wilde verkopen dan concurrent Toyota. Zo kinderachtig is het. Terwijl, zo leert de website, Volkswagen zeven (morele) bedrijfswaarden hanteert: aandacht voor de klant; topprestaties; het creëren van waarde; vermogen om te vernieuwen; respect; verantwoordelijkheid; duurzaamheid. De oplichting had slechts tot doel om het eigen ego van de topmanagers te vergroten. De rest blijkt flauwekul.

 Uiteraard start de Raad van Commissarissen een onderzoek, krijgt de topman ontslag en hangt een boete in de lucht. De bedrijfsreserve van € 28 miljard lijkt niet voldoende om die boetes te gaan betalen. Het zijn echter geen garanties dat corruptie en oplichting uit de wereld zijn. De zucht van het topmanagement om de ‘grootste’ ter wereld te zijn, is ook hoorbaar in andere directiekamers. Het is dé cultuur van de captains of industry,

Volkswagen sluit aan bij het rijtje van goed presterende bedrijven zoals Ahold, ABN-AMRO, Siemens en Imtech die risico’s nemen en de samenleving opzadelen met ernstige gevolgen. Ondanks mooie websites, corporate values, gemotiveerde medewerkers en een mooi opgetuigde compliance afdeling die moet toezien dat het bedrijf handelt in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving.

Mensen die frauderen of toestaan dat anderen de boel oplichten gaan vrijuit. Het bedrijf schikt de kwestie met het OM en boekt de boete af op de bedrijfskosten. Zand erover en doorgaan. Bestuurders of topmanagers ontspringen de dans noch lopen het risico op jaren gevangenisstraf. 

Individuele rechtsvervolging

Mensen zijn persoonlijk verantwoordelijk voor hun handelen. Juist als dat tot grote maatschappelijke schade leidt. Het OM moet verantwoordelijke CEO’s en topmanagers voor de rechter dagen. In VS is nieuw beleid in de zgn. Yates Memo gepresenteerd. Schikkingen tussen justitie en een bedrijf gelden niet meer als vervanging voor zaken tegen individuen. Gevangenisstraf en boetes voor verantwoordelijke individuen zijn mogelijk.

Nederland en de EU zullen de schrik over Volkswagen kunnen vertalen in nieuwe wetgeving. Een serieuze strafmaat werkt preventief als schuldigen daadwerkelijk gevangenisstraf krijgen. Het lijkt de enige mogelijkheid om topmanagers en hun raden van commissarissen in het gareel te houden.

Optimisme is vol te houden als gerechtigheid wordt toegepast.

Henk Bruning