Beginselen goed bestuur niet toegepast op uitbreiding Schiphol
De uitbreiding van Schiphol en Lelystad Airport was het thema van de Alders tafel. Na 10 jaar is de tafel begin 2019 gecrasht. Zonder advies aan de minister maar met maatschappelijke teleurstelling en verminderd vertrouwen tussen burgers en overheid. Een ernstige aantasting van de democratische rechtsstaat. Als adviseur goed bestuur & integriteit en als betrokken burger heb ik de besluitvorming rond de uitbreiding van Schiphol onderzocht. Het blijkt dat de 7 beginselen van deugdelijk bestuur nauwelijks bekend zijn of vanwege onkunde en onwil niet zijn toegepast. Net als bij andere kwesties (Oost Groningen, belastingdienst, stikstof, klimaat) geeft de overheid de regie uit handen en is niet duidelijk welke (tegengestelde) belangen zijn afgewogen. Concreet: de traditioneel innige relatie tussen de ministeries van I&W en Economische Zaken met KLM en Schiphol maken het algemeen belang ondergeschikt aan het bedrijfsbelang. In plaats van samenwerking zijn intimidatie en afwijzing van actieve burgers de praktijk.
Deugdelijk bestuur
In 2009 stuurde de minister van Binnenlandse zaken beginselen van goed bestuur naar de Tweede Kamer: Openheid & integriteit, participatie, behoorlijke contacten met burgers, doelgericht en doelmatig, legitimiteit, zelfreinigend lerend vermogen en verantwoording. Met als toelichting: De overheid kan niet zonder burgers en de burgers kunnen niet zonder overheid functioneren. In die wederkerigheid is een juiste balans nodig van rechten en plichten voor burgers en overheid. Het goede voorbeeld geven bevordert actief en verantwoordelijk burgerschap. Als niet goed voorbeeld prikkelt de casus Lelystad Airport tot nadenken over hoe de overheid de regie terug kan nemen in geval van complexe maatschappelijke vraagstukken. De beginselen van deugdelijk bestuur vormen de basis voor de regie en borgen het algemeen belang. Minister Cora van Nieuwenhuizen publiceert binnenkort de Luchtvaartnota 2020-2050. Haar dilemma is als volgt te schetsen: Beslis ik voor uitbreiding van de luchtvaart of werk ik aan een maatschappelijk breed gedragen oplossing met handhaving of zelfs vermindering van de luchtvaart? Om het vertrouwen terug te winnen van burgers zou het de minister sieren dit dilemma met de Tweede Kamer te onderzoeken.
Het onderzoeksverslag “Hoe de overheid het vertrouwen van burgers kan borgen” ondersteunt alle bestuurders en ambtenaren die met hart en ziel werken aan overheid en samenleving de beginselen te kennen en toe te passen.
Henk Bruning
Het onderzoek is te bestellen via henkbruning@me.com